رايزن فرهنگي ايران در افغانستان : مي خواهند بين ادبيات ايران ، افغانستان و تاجيكستان جدايي بياندازند

دكتر محمدكاظم كهدويي در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ضمن بيان اين مطلب افزود: زبان فارسي در ايران، افغانستان، تاجيكستان و هند و ... حتي در دوره پادشاهان بنگال و تيموريان و ... روزگاري در اوج قدرت و شكوفايي بوده است. در واقع از سمرقند تا بين النهرين و از سوي ديگر تا هند به ويژه در قرون 5 و 6 هجري در اوج شكوفايي قرار داشته است.

وي ادامه داد: اين مساله در هند در سال 1826 كه انگليسي ها كاربرد زبان فارسي را در هندوستان ممنوع اعلام كردند با افت مواجه شد و به تدريج فارسي در اين منطقه فروكش كرد. در دوران صفويان بسياري از دانشمندان فلسفه و دين و بسياري شاعران و نويسندگان به هند رفتند و با آثار و فعاليت هاي خود بر شاعران و نويسندگان هند تاثيرات فزاينده اي گذاشتند.

اين استاد ادبيات فارسي نخستين كتاب هاي چاپ شده از سوي كمپاني هند شرقي در هند را آثار مولانا  و حافظ و تذكره هاي فارسي ذكر كرد و گفت: در آن زمان آموزش فارسي در كنار انگليسي رواج يافت اما كمي بعد فارسي ممنوع اعلام شد. البته هم اينك نزديك دويست دپارتمان در اين كشور به زبان و ادبيات فارسي مي پردازند.

رايزن فرهنگي ايران در افغانستان در تشريح وضعيت زبان فارسي در تاجيكستان نيز گفت: در اين كشور زبان مردم فارسي است. البته آن را تاجيكي مي نامند  و خط شان نيز روسي يا ليريك است. خط آنها كاملا روسي اما زبان و خوانش شان فارسي است. مولانا و دهلوي همچنان بر اين مناطق تاثيرگذار است و مي بينيم كه تاجيك ها با وجود اين كه هفتاد سال زير فشار بودند تا از زبان مادري جدا شوند همچنان فارسي تكلم مي كنند.

دكتر كهدويي با اشاره به ضربه هاي متعدد وارد آمده از سوي حكومت ها و جنگ ها به زبان و ادبيات مناطق فارسي زبان افزود: در افغانستان و در سده هاي 4 و 5 با حمله هاي سلجوقيان و مغول ها و تيموريان، ضربه هايي وارد آمد ولي مردم زبان و ادبيات شان تغييري پيدا نكرد.

وي نثر موجود در تاريخ بيهقي را مشابه زبان و گويش مردم افغان دانست و اضافه كرد: اگرچه اين زبان را در افغانستان دري مي نامند اما تفاوتي با آنچه در ايران و تاجيكستان شايع است ندارد. بعضي جاها كلماتي جايگزين شده يا تركيباتي متفاوت به چشم مي خورد. به عنوان مثال " بايست " را " ايست كن " يا " شكست " را " شكستاند " تلفظ مي كنند. در مجموع افغان ها نسبت به ايرانيان فارسي تر صحبت مي كنند و ما بيش از آنها با كلمات غربي تركيب ساخته ايم.

كهدويي در توصيف وضعيت امروز زبان فارسي در افغانستان گفت: مردمي كه قرن ها به فارسي تكلم كرده اند هم اكنون نيز در تمام شهرها و نقاط آن به فارسي دري يا پشتو صحبت مي كنند. نكته مهم اين است كه زبان را در افغانستان خود مردم در فراز و فرودهاي تاريخي محافظت كرده اند و اگرچه بر اساس مقتضيات زمان تغييراتي در آن حاصل شده اما همچنان جايگاه خودش را حفظ كرده است.

وي تصريح كرد: سي سال جنگ و خشونت موجب شده است تا آثار تاليفي اندكي در افغانستان نوشته شود و به نظر مي رسد دست هايي نيز در كار باشد كه بين ادبيات ايران و افغانستان و تاجيكستان جدايي بيندازد؛ دست هايي بيگانه كه ميل حاكميت و سيطره همه جانبه دارند.

رايزن فرهنگي ايران در افغانستان گفت: افغان ها در يكي دو قرن گذشته فرصتي براي تقويت زبان نداشته اند و هر چه بوده مبارزه براي حفظ آن بوده است. حمايت و سياست هاي دولتي چنداني هم در اين باره اعمال نشده و خود مردم تلاش كرده اند جايگاه و وجهه فرهنگ و ادبيات خود را پاسداري كنند.